งานในอนาคต อนาคตของงาน งานที่เรา ๆ ท่าน ๆ ก้มหน้าก้มตาทำกันอยู่ในวันนี้ หลาย ๆ งานกำลังรอขึ้นทะเบียนพิพิธภัณฑ์งานในอดีต การเปลี่ยนแปลงโฉมหน้าของงานอาชีพเป็นเรื่องน่าสนใจ ผมมีโอกาสได้พบปะกับวิทยากรผู้สอน Mind Map อาชีพ (หรือที่เรียกว่า Qualified Buzan Instructors) ของภูมิภาคเอเชียเมื่อเดือนกันยายน ที่ผ่านมา เขาเล่าว่า ขณะนี้วงการศึกษาในประเทศเพื่อนบ้านกำลังเตรียมให้ผู้สำเร็จชั้นมัธยมศึกษารับมือกับอนาคตไว้ ดังนี้
เตรียมตัวไว้ล่วงหน้าเลยว่าในชั่วชีวิตงาน จะต้องเปลี่ยนงานอย่างน้อย 6-10 ครั้ง ในระหว่างการเปลี่ยนงานแต่ละครั้งอาจจะต้องตกงาน หรือว่างงานเป็นช่วง ๆ อาชีพการงานในอนาคตจะเป็นอาชีพใหม่ ๆ ที่ปัจจุบันนี้ยังไม่เกิดขึ้น หลายคนอาจจะเลือกประกอบอาชีพอิสระ ไม่มีนายจ้าง เป็นลูกจ้างตัวเอง บางคนอาจจะต้องประกอบอาชีพพร้อม ๆ กันสามสี่อาชีพ ประชากรที่อยู่ในวัยทำงานต้องเรียนรู้ตลอดชีวิต ! ดังนั้น ทักษะที่ครูและสถาบันการศึกษาพยายามฝึกฝนให้แรงงานรุ่นใหม่ที่กำลังจะเข้าตลาดแรงงานในอนาคตอันใกล้นี้จึงเปลี่ยนไปจากเดิม เป็น
1) ทักษะในการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพ
2) ทักษะในการทำงานเป็นทีมและทักษะทางสังคม
3) ทักษะด้านภาษาและคณิตศาสตร์
4) ทักษะในการรู้จักประมาณตนที่สมดุลกับความเชื่อมั่นในตนเอง
5) ดำเนินชีวิตอย่างยืดหยุ่นและหลากหลาย
6) และตบท้ายด้วยความสำนึกว่าตนเองต้องเรียนรู้ตลอดชีวิต
งานในอนาคต
เมื่อต้นสหัสวรรษ วารสาร Time ฉบับ 22-พฤษภาคม-ปี ค.ศ. 2000 ขึ้นปก "The Hottest Jobs of the Future" และเชิญ ทอม ปิเตอร์ส มาเขียนบทความพิเศษให้ และเขาทำนายว่า ภายใน 10-15 ปี ข้างหน้า ร้อยละ 90 ของงานสำนักงาน "จะสูญสลายหรือไม่ก็เปลี่ยนไปจนจำหน้าตาแทบไม่ได้ ภายใน 10-15 ปี ข้างหน้า" ฟังดูแล้วก็ออกจะสุดกู่ไปบ้าง แต่ก็คงจะสะท้อนภาพงานในอนาคตได้ระดับหนึ่ง
งานห้าในสิบรายการที่วารสาร Time ทำนายว่าจะสูญสลายหายไปจากตลาดแรงงานในอนาคตคือ
1. งานประเภทคนกลางตัวแทนต่าง ๆ เช่น ขายหุ้น ขายรถยนต์ รับส่งเอกสาร ตัวแทนขายประกันและสังหาริมทรัพย์ คนที่เคยทำงานประเภทนี้นับล้านจะต้องถูก internet มาแย่งงานไป เหลือคนงานในวงการนี้เพียงเล็กน้อย
2. ครู จำนวนมากก็จะพากันตกงานไปด้วย เพราะการเรียนทางไกลผ่านสื่อกำลังมาแรง การเรียนด้วยตนเองทำให้นักฝึกอบรมและครูอาจารย์พิเศษทั้งหลายต้องเปลี่ยนอาชีพ ครูฝีมือดีเพียงไม่กี่คนสามารถถ่ายทอดองค์ความรู้ให้คนนับหมื่นนับแสน
3. ผู้พิมพ์ผู้โฆษณาผ่านสื่อที่เป็นกระดาษ ก็จะลดทั้งบทบาทและปริมาณลงอย่างมหาศาลเช่นกัน ทั้งนี้เพราะแม้แต่หนังสือพิมพ์เกือบทุกฉบับต้องหันมาขยายบริการข่าว on-line ในอนาคตข้อมูลข่าวสารจะถูกส่งถึงผู้บริโภคผ่านทางหน้าจอคอมพิวเตอร์หรือโทรศัพท์มือถือมากขึ้น
4. นักจดชวเลข พนักงานบันทึกคำให้การ จ่าศาล เลขานุการก็จะหางานยากขึ้น เพราะอุปกรณ์และซอฟท์แวร์ในการแปลงสัญญาณเสียงเป็นตัวหนังสือได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่องและรวดเร็ว
5. CEOs ที่รับทรัพย์เป็นกอบเป็นกำอยู่ขณะนี้ ก็จะไปไม่รอด "การบริหารงานแบบสั่งงานเบ็ดเสร็จเด็ดขาดจากเบื้องบนจะอืดอาดอุ้ยอ้ายเกินไป และการเอาเงินฟาดหัวนักบริหารมืออาชีพด้วงเงินก้อนโตก็ล้าสมัยไม่เข้ากับยุคที่เวลาทำการของธุรกิจเปลี่ยนเป็น 24 ชั่วโมง (แทนเก้าโมงเช้าถึงห้าโมงเย็นอย่างปัจจุบัน) ทีมงานของผู้เชี่ยวชาญที่ประจำอยู่ทุกมุมโลกจะประสานกันรับผิดชอบงานของบริษัทผ่าน internet และเครื่องมืออื่น ๆ
ส่วนอีกห้าอาชีพที่จะค่อย ๆ หายไป คือ ทันตแพทย์สาขาทันตกรรมจัดฟัน พนักงานขับรถบรรทุกขนถ่ายสินค้า พัศดี แม่บ้าน และสุดท้ายอาจจะฟังดูไม่เชิงอาชีพนัก คือ พ่อและแม่ทางชีววิทยา
ลองมาดู สิบอาชีพที่คาดว่าจะมาแรงในช่วงปี 2548-2553 กันบ้างว่าวารสาร Time พยากรณ์ไว้ว่ามีอะไรบ้าง
1. วิศวกรเนื้อเยื้อ (Tissue Engineers) คือ การเพาะเลี้ยง ตับ ใต ไส้ พุง ให้เราไว้เปลี่ยนกันในอนาคต 25 ปี
2. ยีนโปรแกรมเมอร์ (ผู้จัดวางหน่วยพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตที่ได้รับการถ่ายทอดทางโครโมโซม (Gene Programmers) คือ การตัดต่อพันธุกรรมพืชและสัตว์ที่เราบริโภคกันให้แข็งแรง เลี้ยงง่าย โตเร็ว อร่อยและปราศจากโรคภัย
3. กสิเภสัชกร (Pharmers) คือ การเลี้ยงสัตว์ปลูกพืชโดยไม่ต้องใช้ดินหรือสารอาหารจากธรรมชาติ
4. ผู้ตรวจตราอาหารดัดแปลงพันธุกรรม (Frankenfood Monitors) คือ การหน่วยงานสาธารณสุขของรัฐบาลต้องการตรวจสอบก่อนว่าอาหารที่ประชาชนบริโภคปลอยภัยจริงหรือไม่
5. นายเหมืองข้อมูล (Data Miners) คือ การสกัดเพชรจากภูเขาข้อมูล งมเข็มในมหาสมุทรมาหยิบยื่นให้ผู้ต้องการใช้อย่างถูกต้องในยามที่ต้องการอย่างทันที
6. สารพัดช่างซ่อมด่วน (Hot-line Handymen) คือ การรับซ่อมเครื่องมือเครื่องใช้และอุปกรณ์สำนักงานและความบันเทิง ซึ่งนับวันจะมีเพิ่มมากขึ้นทุกที
7. นักแสดงเสมือนจริง (Virtual Reality Actors) คือ ตัวละครเสมือนจริงที่สามารถตอบโต้กับผู้ดูได้ นักเขียนบทและนักสร้างตัวแสดงประเภทนี้จะมีงานล้นมือในอนาคตันใกล้นี้
8. ผู้ออกรายการวิทยุโทรทัศน์ในวงแคบ (Narrowcasters) คือ เริ่มจากวิทยุชุมชนที่จะเติบโตคู่ขนานไปกับระบบเดิมที่กระจายเสียงและภาพไปทั่วประเทศ การผลิตรายการ ข่าวและสารคดี บันเทิงคดีเพื่อชุมชนเล็ก ๆ หรือ กลุ่มที่มีความสนใจเฉพาะเรื่องจะมีมากขึ้น
9. ผู้พิสูจน์แบบทูริง (Turing Testers) คือ การทำหน้าที่ช่วยยืนยันว่า Email ที่ได้รับ เสียงตามสายที่พูดคุยสนทนากันอยู่เป็นผู้คนจริง ๆ หรือเป็นเพียงระบบอัตโนมัติที่สร้างไว้ให้ทำงาน
10. วิศวกรความรู้ (Knowledge Engineers) คือ การช่วยให้เราเรียนรู้ในสาขา วิชา ที่เราต้องการได้ด้วยซอฟท์แวร์หรืออุปกรณ์ทันสมัยอื่น ๆ ง่าย รวดเร็ว ผมสัมฤทธิ์ในการเรียนรู้สูง
หลังจากที่ วารสาร Time ตีพิมพ์เรื่องนี้ปีเศษ ๆ เฟธ ป๊อปคอร์น (Faith Popcorn) นักพยากรณ์อนาคตแนวโน้มของผู้บริโภคและที่ปรึกษาด้านการตลาดได้ตีพิมพ์หนังสือ Dictionary of the Future โดยเขียนร่วมกับนักการตลาดและโฆษณาอีกคนชื่อ อาดัม แฮนฟ์ต (Adam Hanft) นอกจากทั้งสองคนจะรวบรวมคำศัพท์ใหม่ที่สะท้อนความคิด วิถีชีวิต การทำงานและการสนทนาของผู้ในโลกสมัยใหม่ที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วตามกระแส โดยแบ่งออกเป็น 35 หัวข้อใหญ่ ตั้งแต่ การกินอยู่ไปถึงการมีอายุสูง บ้านและสวนไปถึงอวกาศ และการขนส่งไปถึง internet และในหนึ่งหัวข้อเป็นเรื่องของ "งานใหม่" และมีถึง 45 รายการ
ตัวอย่างอาชีพใหม่ :
คนขับรถเชลยศักดิ์ Chauffeurs-to-Go ชายหญิงที่เกษียณอายุแล้ว แต่ยังพอมีกำลังวังชาหูตาดี ต้องการทำงานหาลำไพ่พิเศษ รับจ้างขับรถรับส่งนักธุรกิจ เศรษฐี ที่ต้องการคนขับรถไปทำงาน รับส่งลูก ไปประชุม หรือขับรถของตัวเองแทน กลับจากงานเลี้ยง เพราะเจ้าของรถดื่มมากไปหน่อย รับงานผ่าน Internet หรือโทรศัพท์มือถือ
นักคืนสัตว์ป่าสู่วนา Wildlife Rehabilitators คนเราทุกวันนี้นิยมเลี้ยงสัตว์แปลก ๆ กันมากขึ้น เศรษฐีบางคนเลี้ยงเสือ วัยรุ่นเลี้ยงกิ้งก่ายักษ์ ฯลฯ แต่พอถึงจุด ๆ หนึ่งเจ้าของสัตว์ร้ายสัตว์ป่าเบื่อ ไม่มีเวลา ย้ายนิวาสสถาน ก็เกิดปัญหาทันที สัตว์ที่เคยอยู่กับมนุษย์ก็จะ "เสียสัตว์" แบบที่ผู้คนหลายคน "เสียคน" เช่นกัน หากนำไปปล่อยป่าเลยก็มีแต่ตายเปล่าเท่านั้น จึงต้องมีผู้เชี่ยวชาญกลุ่มหนึ่งที่ฝึกสัตว์เหล่นี้ให้กลับไปอยู่รอดปลอดภัยในป่าอีกครั้ง
นักแบ่งหมวดหมู่ Taxonomists วิชาการแบ่งหมวดหมู่มีความสำคัญมากขึ้นกว่าเดิมเพราะ internet ก่อให้เกิดความจำเป็นว่าจะจัดลำดับและรูปแบบความสัมพันธ์ของสิ่งต่างและศัพท์ต่าง ๆ กันอย่างไรดี คนที่เคยค้นหรือท่อง net คงรู้ดีว่ามีรายการที่ไม่ตรงกับความต้องการขึ้นมามากมายกว่ารายการที่เราสนใจ จึงเป็นหน้าที่ของนักแบ่งหมวดหมู่ ศึกษา วิเคราะห์และนำเสนอรายการที่คนสนใจมาก ๆ และเป็นประจำให้ออกมาใกล้เคียงกับความต้องการให้มากที่สุด
นักวิเคราะห์การก่อการร้าย Terrorism Analysts ในยุคหลังสงครามเย็น โลกกลับตกอยู่ใต้ร่มเงาของการก่อการร้ายไปทุกหย่อมหญ้า ความขัดแย้งทั้งระหว่างประเทศและภายในประเทศไม่เคยหายไปจากรายงานข่าวประจำวัน ดังนั้น นักวิเคราะห์การก่อการร้ายจึงทวีความสำคัญขึ้นทุกที เป็นที่ที่จะช่วยลดความเสี่ยงทั้งชีวิตและทรัพย์สินของบริษัท
ประธานเจ้าหน้าที่บริหารด้านชำระสะสาง CTO Chief Triage Officer อาจจะเรียกเล่น ๆ ว่า เพชฌฆาต-สัปเหร่อ คือทำหน้าที่ทั้งเฉือดและเผาไปพร้อมกัน งานนี้เกิดจากสภาพความเป็นจริงสองด้าน คือการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจอย่างรวดเร็วและการบริหารที่ผิดพลาดภายในองค์กรที่มักเกิดขึ้นบ่อย ๆ จึงจำเป็นต้องมีคนทำหน้าที่ เพชฌฆาต-สัปเหร่อ ทางธุรกิจ ขจัดหน่วยงานที่เป็นตัวถ่วง รักษาคนดีไว้ ไสคนมีปัญหาออกไป ตัดสินใจว่าจะขายกิจการหรือชำระบัญชีดี ตำแหน่งนี้จึงต้องมีความรู้หลากหลายรอบด้านทีเดียว ทั้งด้านการตลาด อสังหาริมทรัพย์ เทคโนโลยี การขาย กลยุทธ์ทางธุรกิจ รวมทั้งอาจจะต้องรู้แหล่งขายคอมพิวเตอร์ใช้แล้วที่ไหนจึงจะได้ราคางาม ๆ
ประธานเจ้าหน้าที่บริหารด้านบ่มเพาะธุรกิจใหม่ CSO Chief Seed Officer บริษัทหลายแห่งกันผลกำไรส่วนหนึ่งไว้เพื่อไปลงทุนในธุรกิจใหม่ ๆ เพื่อหาโอกาสทางธุรกิจในอนาคต ดังนั้น จึงจำเป็นต้องมีผู้รับผิดชอบในการดูแล ต้องมีความรู้เรื่องการลงทุนแบบนายธนาคาร ควบคู่ไปกับการเป็นนักอุตสาหกรรม
ประธานเจ้าหน้าที่บริหารด้านวาณิชธุรกิจ CPO Chief Privacy Officers ต้องทำหน้าที่ประสานสิบทิศ เพราะต้องจัดการทั้งในแง่กฎหมาย การตลาดและเทคนิค ความลับและความเป็นส่วนตัวของลูกค้าเป็นสิ่งที่ละเอียดอ่อนมาก หากบริษัทใดไปก้าวล่วงอาจส่งผลกระทบที่ร้ายแรงมาก ตำแหน่งนี้จึงมีความสำคัญยิ่งในหลาย ๆ ธุรกิจ
ผู้เชี่ยวชาญด้านการเรียนรู้แบบออนไลน์ Online Learning Experts ในสหรัฐอเมริกาการเรียนรู้แบบออนไลน์มีมูลค้านับหมื่นล้านเหรียญ ยักษ์ใหญ่ของญี่ปุ่นอย่าง Toyota ก็เพิ่งตั้ง Toyota Academy เมื่อเร็ว ๆ นี้ 5 แห่งทั่วโลก รวมทั้งในประเทศไทยด้วย ผลก็คือเกิดความต้องการ ผู้เชี่ยวชาญด้านการเรียนรู้แบบออนไลน์ขึ้นมา เพื่อผสมผสานความเข้าใจในด้านเทคโนโลยี การศึกษาและการผลิต เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด เป็นงานที่ วิศวกรความรู้ (Knowledge Engineers) ที่วารสาร Time ระบุไว้สมัครได้ทันที
พรายกระซิบ Whisperers ผู้บริโภคขี้โมโหมากขึ้น ถึงขนาดใช้ค้อนทุบรถยนต์ที่ซื้อมาต่อหน้าธารกำนัล กลยุทธ์ในการบริการลูกค้าจึงต้องพลิกผันให้ทันเกม หากลูกค้าแรงมาก็ต้องอ่อนกลับไป ถ้าลูกค้าตะโกนเราก็ต้องกระซิบ ในบริษัท Amazon เรียกการสยบลูกค้าเจ้าอารมณ์ว่า "เคาะกระดองเต่า" วารสาร Darwin ระบุว่า พรายกระซิบ เป็น เจ้าหน้าที่เทคนิคหรือบริการลูกค้าที่ปราบพยศลูกค้าอารมณ์บูด คำนี้ได้มาจากหนังสือและภาพยนตร์เรื่อง The Horse Whisperer
อีเมล์โค้ช Email Coaches พนักงานในบริษัทมักไม่ประสีประสากับการใช้และสื่อสารกับคนนอกด้วย email จึงจำต้องจ้างโค้ชมาช่วยฝึกให้ใช้ email ได้อย่างถูกต้องเป็นการลดความเสี่ยงในความเสียหาย อันอาจจะเกิดจากการรู้เท่าไม่ถึงการณ์ ทั้งการเขียนเนื้อหาและวิธีการส่งข้อมูล
ในช่วงชีวิตเราคงจะได้เห็นกันว่าคำทำนายของวารสาร Time และ Dictionary of the Future ใกล้เคียงกับความเป็นจริงอย่างไร หรือไม่ แต่อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าที่ใดในโลก บางครั้งบางคนก็ไม่สามารถระบุลงไปได้ว่างานที่ทำ ๆ กันอยู่นี้จะเรียกว่าอะไรดี ฉากหนึ่งในภาพยนตร์ย้อนยุคสมัยสงครามโลกครั้งที่ ๒ เรื่อง The Aviator ที่ เฮาว์เวิรด ฮิวส์ (Howard Hughes) ถูกซักฟอกโดยคณะกรรมาธิการที่มีวุฒิสมาชิก โอเวน บริวสเตอร์ เป็นหัวหอกว่า จ้างลูกน้องใกล้ชิดคน ๆ หนึ่งที่ชื่อ จอห์น ไมเออร์ มาทำงานอะไร มีตำแหน่งเป็นทางการว่าอะไร พระเอกของเราก็ตามไปตรง ๆ ว่า "ผมไม่ทราบ" หากคุณฮิวส์มาเปิด Dictionary of the Future ที่พิมพ์ขึ้นหลังการไต่สวนสาธารณะครั้งนี้ราว 60 ปี ในยุคนี้อาจจะมีคำตอบให้คณะกรรมาธิการชุดนั้นก็ได้ และในยุคของฮิวส์ (ผู้บริหารสายการบิน TWA และบริษัทผลิตเครื่องบินฮิวส์) ก็ยังไม่มีตำแหน่ง ประธานเจ้าหน้าที่บริหาร (CEO) สมัยนั้นแค่ ประธาน (President หรือ Chairman) หรือ กรรมการผู้จัดการ (Managing Director)ก็ใหญ่คับฟ้าแล้ว
นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า "งานสำหรับอนาคตหาชื่อมาเรียกขานในวันนี้ยังมิได้" และ "งานที่เรา ๆ ท่าน ๆ ก้มหน้าก้มตาทำกันอยู่ในวันนี้หลาย ๆ งานกำลังรอขึ้นทะเบียนพิพิธภัณฑ์งานในอดีต" เชื่อหรือไม่
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น